17 MAYIS DÜNYA HİPERTANSİYON GÜNÜ                                                                 
‘‘Sağlıklı Kalp Atışı İçin Sağlıklı Kan Basıncı’’

Damar içindeki kanın damar duvarına yaptığı yüksek basınca hipertansiyon ya da yüksek tansiyon denir. Yüksek kan basıncının uzun dönemde damar duvarlarındaki etkisi, damarın iç yüzeyinde hasara yol açmasıdır. Yüksek tansiyon nedeniyle organları besleyen damarlarda tıkanma, genişleme veya yırtılma meydana gelebilir. Hipertansiyon organlara giden kan akışını bozarak organ yetmezliklerine neden olabilir.

            Uzun süre belirti vermeden seyredebildiği için “sessiz düşman” olarak da anılan yüksek tansiyon kontrol altına alınmadığı takdirde kalp krizi veya kalp hastalıklarına, inmeye, damarlarda anevrizma oluşumuna, böbrek yetmezliğine, körlüğe, bilinç bozukluğuna, erken ölüme ve yeti yitimine neden olabilmektedir. Hastaların %50’si durumlarından tamamen habersizdir. Haberdar olanların bir kısmı ise herhangi bir şey yapmamaktadırlar.

Yüksek tansiyonun vücuda vereceği zararlardan korunmada başarılı bir sonuç alabilmek için değiştirilebilir temel risk faktörlerine yönelik sağlıklı yaşam bilgi, tutum ve davranışlarının kazandırılmasına katkı sağlayacak güncel stratejilerin geliştirilmesi önem arz etmektedir.

Yüksek tansiyon dünyada ve ülkemizde kişilerin yaşam kalitesini olumsuz yönde etkilemekle birlikte, erken ölümlere yol açan, tüm dünyada küresel halk sağlığı sorunu olarak kabul edilen kronik hastalıklar içerisinde en sık görülenlerdendir. Yüksek tansiyon hastalığı (dünyada her on kişiden yaklaşık 3’ünde görülen) önlenebilir ve tedavi edilebilir bir hastalık olmakla birlikte mutlaka hekim tarafından takip edilmelidir.

Bu kapsamda yüksek tansiyonlu bireyler;

• Sağlıklı beslenmeli,
• Fazla kilolu/ obez ise kilo vermeli,
• Fizik aktiviteleri düzenli yapmalı
• Tuz kullanımını mutlaka azaltmalı,
• Düzenli muayene ve tetkiklerle hastalığın takibine önem vermeli,
• İlaçlarını önerilen dozda ve sürede, aksatmadan kullanmalı
• Tansiyonunu düzenli izlemeli/ izlenmesini sağlamalı

Kan basıncının yüksek olduğunun belirlenebilmesi için belli aralıklarla doğru bir şekilde ölçtürülmesi gereklidir. Tansiyonun doğru ölçülebilmesi için ölçüm öncesindeki 30 dakikalık süre içinde hastanın sigara, çay veya kahve içmemiş, kafein almamış, tercihen yemek yememiş, fenilefrinli nazal dekonjestanlar veya benzeri adrenerjik uyarıcıları kullanmamış olması önerilir.Ölçüm sırasında hasta sırtını herhangi bir yere örneğin arkalıklı bir sandalyeye yaslayarak oturmalı, tansiyon ölçülecek kolu çıplak olmalıdır. Ölçüm sırasında konuşmamalı, bacak bacak üstüne atmamalıdır. Manşon kalp düzeyinde duracak şekilde sarılmalı ve hastanın kolu desteklenmelidir.

En belirgin yüksek tansiyon belirtileri; 

• Halsizlik, yorgunluk,
• Nefes darlığı, çarpıntı, göğüs ağrısı
• Burun kanaması,
• Görmede bozukluk
• Kulaklarda çınlama,
• Yürüme ve merdiven çıkmada zorlanma,
• Bazen çok sık idrara çıkma,
• Gece uykudan uyanıp idrar yapma
• Bacaklarda şişlik olabilir.

Yüksek tansiyonu olan hastaların büyük çoğunluğunda neden belirlenemez. Kalıtım, cinsiyet, şeker hastalığı, şişmanlık, sigara, alkol, stres, fazla tuz kullanımı, yetersiz fiziksel aktivite, sağlıksız beslenme alışkanlıkları ve yaşlanma gibi birçok neden olabilir. Bazen de böbrek hastalıkları, hormonal bozukluklar ve kan damarlarının yapısal bozuklukları gibi bir hastalığa bağlı olarakta gelişebilir.

HİPERTANSİYON TANI VE TAKİBİNDE İZLENMESİ ÖNERİLEN YOL

Tarama:  18 yaş üstü her bireyin yılda bir kez tansiyonunun ölçülmesi

Erken Tanı: İlk kez tansiyon yüksek bulunmuş ise hipertansiyon tanısının kesinleştirilmesi

Tanı kesinleşmiş ise Tedavide: Medikal tedavinin düzenlenmesi ve yaşam tarzı değişikliği önerilmesi

Düzenli izlem: Yılda dört kez muayene ve laboratuvar tetkikleri ile komplikasyon gelişiminin izlenmesi

Komplikasyonlu vakayı uzman hekimlerle ortak izlenmesi 

Hipertansiyon tanısı alan kişilerde Fizik Muayenede; üç ayda bir yılda dört kez olacak şekilde Kan Basıncı Ölçümü, yılda bir kez de Boy Ölçümü, Kilo Ölçümü, Bel Çevresi, Kardiyovasküler Risk Değerlendirmesi ve Göz Dibi Muayenesi yapılmalıdır.

Ülkemizde yapılan çalışmalar neticesinde, tuz tüketimimizin Dünya Sağlık Örgütü’ nün önerdiği değerin üzerinde olduğu tespit edilmiştir. Günlük tüketilmesi gereken tuz miktarı 5 gr iken, bu miktar ülkemizde 15 gr dır. Özellikle hipertansiyonun oluşumunda ve hastalığın seyrinde önemli bir etken olan aşırı tuz tüketimi ülkemizde ölümlerin ve hastalık yükünün en önemli nedeni olarak gösterilen kalp hastalıklarının önde gelen risk faktörüdür.

Ayrıca; aşırı tuz (sodyum) tüketimi; kardiyovasküler hastalıklar, böbrek hastalıkları, hipertansiyon, inme, osteoporoz ve bazı kanser türlerinin oluşmasına neden olabilmektedir. Günlük tuz tüketimi 5 gramı (1 tepeleme çay kaşığı veya1 silme tatlı kaşığı) aşmamalıdır. Günlük olarak tükettiğimiz ekmek, peynir, turşu vb. gıdaların içerisinde bulunan tuz miktarı da günlük tüketmemiz gereken 5 grama dahil olup, ayrıca tüketilecek tuz miktarı için göz önünde bulundurulmalıdır. Tüketilen tuz iyotlu olmalıdır.

AŞIRI TUZ TÜKETİMİNİ NASIL AZALTABİLİRİZ?

#5 yol 5 gram#  tuzu azaltmanın 5 yolu

1. Yaptığınız yemeklerde kullandığınız tuz miktarını yavaş yavaş azaltın, ağız tadınız zamanla  az tuza alışacaktır.

2. Yemeklerinizi lezzetlendirmek için tuz yerine; çeşitli baharatlar, dereotu, maydanoz, limon ve sarımsak gibi besinler kullanın.

3. Çocuklarınızda yemeklerine tuz ekleme alışkanlığı gelişmemesi için sofranızdan tuzu ve tuzlu sosları kaldırın.

4. Hazır besinleri satın almadan önce etiketini mutlaka okuyun ve daha az tuz içerenleri tercih edin

5. Turşu, konserve, salamura yaprak, zeytin ve peynir gibi besinleri tüketmeden önce mutlaka suyla yıkayın/suda bekletin; daha fazla taze sebze ve meyve tüketin.

Bakanlığımızca, erken tanının önemini vurgulamak ve tansiyonu yüksek bireylerde meydana gelebilecek olumsuz sonuçları azaltmaya yönelik olarak, toplum bilincini arttırmak amacıyla her yıl 17 Mayıs Günü ve haftasında çeşitli etkinlikler düzenlenmektedir.

TANSİYON BROŞÜRÜ